Op 19 juli 2021 verscheen een opiniestuk op de website van ScienceGuide als reactie op een artikel dat gepubliceerd is op 25 juni 2021 op de website van Nature over het loslaten van de impactfactor door de Universiteit Utrecht. In het opiniestuk worden zorgen geuit over en vraagtekens gezet bij het programma Erkennen en Waarderen.

We waarderen het dat wetenschappers hun zorgen uiten over Erkennen en Waarderen. We reageren dan ook graag op de gestelde vragen. Graag gaan we het gesprek aan om met elkaar te werken aan een nieuwe balans in het erkennen en het waarderen van de talenten van wetenschappers.

Erkennen en Waarderen
Veel wetenschappers ervaren een te eenzijdige nadruk op onderzoeksprestaties, waardoor de andere kerndomeinen, zoals onderwijs, impact, leiderschap en (voor umc’s) patiëntenzorg, regelmatig onvoldoende gewaardeerd worden. Daardoor komen de ambities
in deze domeinen onder druk te staan.

De impliciete en te eenzijdige nadruk op traditionele, meetbare outputindicatoren (zoals aantal publicaties, h-index, en journal impact factor) is medeverantwoordelijk voor de hoge werkdruk, kan de balans tussen wetenschapsgebieden verstoren, en is niet consistent met de beginselen van de San Francisco Declaration on Research Assessment (DORA) die de KNAW, NFU, NWO, VSNU en ZonMw al eerder ondertekend hebben.

Om ook in de toekomst onze kracht te behouden, is modernisering van het systeem van ‘erkennen en waarderen’ hard nodig. Deze ambitie vraagt om een wezenlijke cultuurverandering van samenwerking en wetenschapsbeoefening. Met meer diversiteit in de loopbanen van wetenschappers en met meer focus op wetenschappelijk onderwijs, onderzoek, impact, patiëntenzorg en leiderschap.

In het Erkennen en Waarderen programma staan we voor een eerlijke beoordeling van wetenschappers op basis van hun eigen profiel. Dit geeft ruimte aan diversificatie en dynamisering van loopbaanpaden. Wetenschappers die uitblinken in het geven en ontwikkelen van onderwijs, impact, leiderschap en patiëntenzorg krijgen de waardering die zij verdienen. Dat betekent niet dat er geen ruimte meer zal zijn voor wetenschappers die uitblinken in het doen van onderzoek. Deze wetenschappers en de teams waarin ze werken koesteren we.

Beoordelen van wetenschappelijke kwaliteit
De auteurs van het opiniestuk stellen dat het Erkennen en Waarderen programma een verkeerd beeld schetst van de rol van impactfactor. We willen graag voorop stellen dat wetenschappers vrij zijn in de wijze waarop zij over hun onderzoek communiceren. Dat kan in een gerenommeerd tijdschrift. Dat kan bijvoorbeeld ook door een dataset herbruikbaar en toegankelijk te maken.

Veel wetenschappers ervaren nu onvoldoende balans in de waardering van hun talent. Bibliometrische indicatoren vertellen een verhaal, maar niet het hele verhaal. Indicatoren die kunnen worden gemeten of gerangschikt zijn verleidelijk omdat ze minder subjectief aanvoelen, maar dit kan een vals gevoel van precisie voeden. Een bibliometrische indicator als de Journal Impact Factor is bijvoorbeeld niet vergelijkbaar over de grenzen van wetenschappelijke disciplines heen en doet daardoor geen recht aan de diversiteit binnen de wetenschapsdomeinen en wetenschapsbeoefening. Overmatige aandacht hiervoor kan leiden tot een verstoring van de diversiteit en de maatschappelijke impact van onderzoek en staat het uitvoeren van open science in de weg. Het is daarom belangrijk het waarderingssysteem voor onderzoek te herijken en te verbreden. En we staan hierin in Nederland niet alleen. Op 14 juli heeft de European Research Council bekend gemaakt DORA te ondertekenen. De ERC vindt dit net als NWO en ZonMw in overeenstemming met het naleven van de hoogste normen voor onderzoeksbeoordeling. NWO en ZonMw willen graag als partner in het wetenschapssysteem een bijdrage leveren in dialoog met alle betrokkenen. Dat betekent dat er ruimte is voor aanpassingen en we elke stap evalueren.

Het is een misvatting dat we met het nieuwe Erkennen en Waarderen volledig afscheid willen nemen van bibliometrische indicatoren. Veel beoordelingen van wetenschappers zullen in de toekomst gebaseerd zijn op een combinatie van narratieven over prestaties uit het verleden en toekomstvisies, ondersteund door ‘demonstrable products’ en goede bibliometrische indicatoren die zijn afgestemd op het profiel en de discipline van het individu.

Daarnaast zien wij Open Science niet als een politiek onderwerp. Open Science gaat over het verbeteren van de kwaliteit van wetenschappelijk onderzoek, over een eerlijk en transparant wetenschapssysteem. En daarmee is het een onderwerp van onderzoekers zelf. Open Access, herbruikbaar maken van data, citizen science en Erkennen en Waarderen zijn uitwerkingen van deze ontwikkelingen.

Internationaal
In het opiniestuk waarschuwen de ondertekenaars dat het nieuwe Erkennen en Waarderen grote gevolgen zal hebben voor de internationale erkenning en waardering van Nederlandse wetenschappers. De wetenschappers, bestuurders en projectleiders die een rol hebben binnen het landelijke programma spreken hier vaak over. We beseffen dat de cultuurverandering waar we naar streven onzekerheid meebrengt. Ook voor jonge wetenschappers. Daarom zijn wij blij dat jonge wetenschappers betrokken zijn in het programma. Tegelijkertijd zien wij een internationale beweging op gang komen. Niet alleen binnen Nederland, juist ook op Europees niveau worden stappen gezet om de huidige manier van beoordelen te veranderen. Het uitgangspunt in al die bewegingen is om de talenten van een wetenschapper breder te beoordelen en hierbij te kijken naar de kwaliteit en inhoud van het wetenschappelijk werk zelf. Zo heeft de European University Association het hervormen van academische loopbaanpaden opgenomen in haar visie voor de komende jaren. Dit is geheel in lijn met de ambities van het programma Erkennen en Waarderen, zoals te lezen is in de position paper Ruimte voor ieders talent. Ook op landelijk niveau zien wij veel beweging. Bijvoorbeeld in landen zoals Ierland, het Verenigd Koninkrijk, Australië en Noorwegen wordt het gesprek gevoerd over een andere manier van erkennen en waarderen.

Dialoog
Modernisering van het systeem van erkennen en waarderen vergt een cultuurverandering. Het vraagt om nationale en internationale afstemming tussen alle betrokken partijen. Het vraagt bovenal dat wetenschappers zelf deze modernisering vormgeven, invullen en omarmen. Het zijn immers de wetenschappers die de loopbanen van collega wetenschappers beoordelen. Zij vormen samen het stelsel van benoemingsadviescommissies, beoordelingscommissies, visitatiecommissies etc.
Dit betekent dat we heel graag met elkaar in dialoog blijven om onzekerheden, richtingen en perspectieven te delen en te bespreken. Cultuurveranderingen gaan niet over één nacht ijs en we merken veel enthousiasme uit binnen- en buitenland, juist vanuit ‘early career’ wetenschappers. Samen geven we de verandering vorm en we nodigen iedereen daarom van harte uit om zijn/haar mening te delen en met elkaar in gesprek te gaan.

Namens het programma Erkennen en Waarderen,
Rianne Letschert en Jeroen Geurts, voorzitters regiegroep Erkennen en Waarderen

Bij vragen kunt u contact opnemen met Rob Speekenbrink, rob@noscura.nl

---

Update:

Op 21 juli is er een bijdrage gedeeld op ScienceGuide vanuit het perspectief van de jonge wetenschapper. Lees hier hun bijdrage: https://www.scienceguide.nl/2021/07/we-moeten-af-van-telzucht-in-de-wetenschap/