Van samenwerken profiteren we allemaal

“Structuren in de academie werken samenwerken niet in de hand; je gaat een trechter in om alleen de academische ladder op te gaan.“

Jasper Sluijs is universitair docent binnen de leerstoelgroep economisch publiekrecht van het departement rechtsgeleerdheid bij de Universiteit Utrecht. Jasper behaalde in 2012 zijn PhD cum laude aan Tilburg Law School, en was hiervoor als Fulbright Scholar verbonden aan the Georgia Institute of Technology en the University of Pennsylvania. Tijdens het Recognition & Rewards Festival in januari 2021 voelde Jasper zich omringd door gelijkgestemden en in de speeddate met Rianne Letschert deelde hij zijn ervaringen als ‘herintreder’ in academische wereld. Want wat heeft ‘dat gat op zijn CV’ na 5 jaar praktijkervaring opgeleverd? We spraken af met Jasper en interviewden hem over zijn ervaringen.

Jasper kijkt positief terug op de periode van zijn promotie. “Ik vond het heerlijk om een onderwerp helemaal uit te wonen. Doordat mijn onderzoeksgebied (het al dan niet reguleren van breedband-netwerken) heel beleidsrelevant én wetenschappelijk onontgonnen terrein was, kon ik echt onderdeel zijn van een maatschappelijke discussie en breed meedoen aan beleid. Ik hoefde dus niet op mijn kamertje te blijven maar kon spreken op congressen en expert meetings. Ik mocht echt pionieren en ik kon impact hebben. Op dat moment dacht ik dat elke promovendus dat had.”

Wel ervoer Jasper zijn PhD-tijd als een periode waarin hij veelal solitair te werk ging. “Je bent alleen verantwoordelijk voor je eigen publicaties en voor je vakken. Ik heb nooit echt geleerd om samen te werken en professionele verantwoordelijkheid te dragen. Een promotie is een trechter, net als een postdoc, dus het wordt steeds eenzamer.” Jasper koos ervoor de academie te verlaten om te gaan solliciteren in de private sector.

“Ik snap niet dat ik ben aangenomen”

… bekent Jasper eerlijk. “Wat betreft mijn professionele vaardigheden was ik echt een starter. Als PhD ben je misschien best slim, maar als professional kon ik echt niks. Projectmanagement, declarabele uren schrijven en dus efficiënt zijn, dat kon ik niet, ik was mega langzaam.”

In de consulting schreef Jasper maandelijks adviezen en rapporten die van even grote omvang waren als waar hij als PhD een jaar mee bezig zou zijn. Hij leerde om te gaan met de grote financiële belangen van cliënten. “Ik heb dingen geleerd die ik nooit binnen de academie had geleerd, bijvoorbeeld samenwerken. De academie is in mindere mate op samenwerken gericht: je moet je individueel onderscheiden ten opzichte van je collega’s om die onderzoeksbeurs of die post-doc te krijgen.”

Met vallen en opstaan kon Jasper doorgroeien binnen de consultancy. Hierdoor kreeg hij steeds minder met de inhoud te maken, iets wat voor hem juist ontzettend belangrijk is. “Ik ben toen gaan nadenken: Management is leuk, maar niet zonder inhoud.” Jasper ging toch weer solliciteren in de academische sector, en kwam bij de Universiteit Utrecht uit.

“In Utrecht waren ze bereid om een gokje met mij te nemen, zo voelde dat echt.”

Jasper had ondertussen bijna vijf jaar gewerkt in de private sector als consultant. ‘Een gat op zijn CV’ werd dat genoemd binnen de academie. ”Ik heb toen een riant vast contract opgegeven voor een jaarcontract. Maar het was wel wat ik wilde, ik zocht meer inhoud en autonomie en nu heb ik de gelegenheid om ergens wat van te vinden zonder gebonden te zijn aan een cliënt.” Nu werkt Jasper ongeveer drie jaar bij de Universiteit Utrecht en toch moet hij zich nog regelmatig verantwoorden voor ‘dat gat op zijn CV’. “Ik heb ontzettend relevante projectmanagement ervaring opgedaan, dus ik weet echt wel wat ik doe, maar vijf jaar geen publicaties wordt toch belangrijker gevonden in de afweging of ik een groot onderzoeksproject kan leiden.”

Ondertussen zit Jasper bij de Universiteit Utrecht wel zeer goed op zijn plek. Hij benadrukt tijdens het gesprek dan ook dat het geen negatief verhaal moet zijn, maar juist een verhaal waar kansen en mogelijkheden in te zien zijn. “Ik werk hier met plezier en ik krijg waardering op wat ik doe. Tegelijkertijd wil ik natuurlijk ook groeien. Hoger op de ladder kan je ook dingen veranderen, nu probeer ik in mijn eentje het goede voorbeeld te geven door de samenwerking op te zoeken en projectmatiger te werken. Ik zou graag duurzame verandering binnen mijn universiteit willen bewerkstelligen, zodat samenwerken het uitgangspunt wordt in plaats van de uitzondering.”

“Een kwartje zien vallen bij studenten is echt het gaafste wat er is.”

Het solistisch werken aan onderzoek levert voor Jasper beperkt voldoening op. “Je werkt heel lang aan iets, maar de voldoening loopt best wel achter op het werk. Je artikel dat je geschreven hebt komt een jaar later uit, en dat is het dan.” Jasper haalt meer voldoening uit samenwerken in onderzoek, het koppelen van onderzoek aan onderwijswerkzaamheden, en het nastreven van maatschappelijke  impact in onderzoeksprojecten. “Een kwartje zien vallen bij studenten is echt het gaafste wat er is. En voor studenten doen we het best goed. We geven veel opdrachten waarbij ze samen moeten werken, tijdens werkgroepen en als alternatief voor het klassieke tentamen. Alleen dan komt de scriptie en begint de solitaire trechter van PhD, naar postdoc, naar onderzoeksbeurs en uiteindelijk hoogleraar.”

Door die trechter kunnen veel instromers of mensen met een ander CV hun plek niet vinden en vertrekken. “Daardoor raakt de groep solitaire onderzoekers oververtegenwoordigd en ontstaat er een soort monocultuur.”

Toen Jasper het programma Erkennen en Waarderen tegenkwam, voelde hij zich gehoord. Hij sprak tijdens het Recognition & Rewards Festival anderen die een verandering binnen de academie belangrijk vinden en dat voelde als wind in de rug voor Jasper. “Ik vind het goed dat het MERIT model nu bijvoorbeeld in Utrecht echt op verschillende niveaus aandacht krijgt en ook naar gehandeld wordt.” Dat dit stapje voor stapje gaat vindt Jasper logisch. Hij spreekt over een organisatieverandering waar je 5 tot 10 jaar voor moet uittrekken. Op de website van de Universiteit Utrecht zijn de laatste ontwikkelingen van het programma terug te vinden. Zo ook de nieuwe visie op Erkennen en Waarden.

Hoe Jasper het dan over 10 jaar voor zich ziet?
“Dat er geen tweesporenbeleid is van onderzoek enerzijds en onderwijs anderzijds, en dat er een cultuur heerst waar samenwerking het uitgangspunt is. Fundamenteel onderzoek blijft ontzettend belangrijk, maar ik zou graag de isolatie daaruit halen. Je moet uiteraard dingen alleen kunnen doen, maar als het uitgangspunt een breder geheel is, waarbij je veel meer samenwerkt dan kan je elkaar verrijken.”

Dit betekent aldus Jasper dat je ander beleid moet gaan voeren en de prikkels anders moet gaan organiseren dan hoe ze nu liggen. “Je leidt nu mensen op die eigenlijk niet weten hoe gaaf samenwerken kan zijn. Die onderscheiden zich in alleen werken. En dat sluit niet aan bij de diversiteit in kwaliteiten die je nodig hebt als moderne academicus.”

Jasper blijft ondertussen samenwerking ontplooien en hij deelt hij zijn ervaringen met iedereen die het wil horen.